Leven
Erasmus is geboren in de vroege ochtend van 28 oktober, maar van welk jaar? De wetenschap houdt het tegenwoordig op 1466. Zeker is dat hij stierf in 1536, in de nacht van 11 op 12 juli, vlak na middernacht, dus op 12 juli 1536. Erasmus is in Rotterdam geboren, hoewel er een verhaal is dat hij zou zijn geboren in Gouda. Maar slechts een enkeling neemt dit serieus. Hiermee is trouwens wel meteen alles gezegd over de band van Erasmus met Rotterdam.
Erasmus heeft als klein kind in Rotterdam gewoond. Daarna is hij naar Gouda vertrokken. Nooit is hij meer naar zijn geboorteplaats teruggekeerd. Na 1501 kwam hij zelfs niet meer in Holland, na 1521 niet meer in de Nederlanden. Wel noemt hij zichzelf "Erasmus van Rotterdam" vanaf het allereerste moment dat zijn teksten in druk verschijnen (vanaf 1495). Erasmus heeft met zijn naam geëxperimenteerd. Vanaf 1506 noemt hij zichzelf definitief Desiderius Erasmus Roterodamus—naar het voorbeeld van de Romeinen die hij zo bewonderde (bijv. Quintus Horatius Flaccus). Zijn zelfgekozen voornaam Desiderius is waarschijnlijk bedoeld als Latijnse vertaling van zijn Griekse doopnaam Erasmus.
Gouda
In Gouda gaat Erasmus voor het eerst naar school. Ook woont hij van 1487 tot 1494 in het klooster Stein, tussen Gouda en Haastrecht. Met steeds meer tegenzin.
Deventer
Van 1478 tot 1484 gaat Erasmus naar de beroemde Latijnse school in Deventer. Hier ontmoet hij een van zijn helden, de Groninger Rudolf Agricola. Ook krijgt hij hier les van Alexander Hegius, die hem de Griekse en Latijnse literatuur van de Oudheid leert kennen. In Deventer komt Erasmus in aanraking met de Moderne Devotie.
Parijs
Van 1495 tot 1499 studeert Erasmus in Parijs. Hij publiceert zijn eerste tekst en hij verdient de kost als privéleraar van rijke jongens. Later komt Erasmus nog regelmatig terug in Parijs.
Engeland
Erasmus heeft 3 keer in Engeland gewoond. Het langst van 1509 tot 1514 in Cambridge. Hij kent er belangrijke mensen, zoals Thomas More en zelfs koning Hendrik VIII. In Engeland schrijft hij in 1509 zijn Lof der Zotheid (gedrukt in 1511).
Italië
Van 1506 tot 1509 zit Erasmus in Italië. In Turijn wordt hij doctor in de theologie. In Venetië werkt hij samen met de drukker Aldus Manutius. Deze Aldus geeft in 1508 Erasmus’ Spreekwoorden (Adagia) uit. Erasmus reist ook naar Rome.
Bazel
In het Zwitserse Bazel is Erasmus thuis. Hier woont hij het langst—in totaal 12 jaar: 1514-1517, 1521-1529, 1535-1536. Veel van zijn boeken worden hier gedrukt. Hoogtepunt is in 1516 zijn Latijnse vertaling met Griekse brontekst van het Nieuwe Testament. Op 12 juli 1536 sterft Erasmus in Bazel. Hij wordt begraven in de oude kathedraal. Daar staat nu nog zijn grafsteen.
Leuven
In 1517 verhuist Erasmus naar Leuven. Hij is dan een beroemde schrijver. Maar het christendom breekt op in katholieken en protestanten. De Leuvenaren willen dat Erasmus partij kiest. Hij weigert en gaat in 1521 terug naar Bazel.
Freiburg
Van 1529 tot 1535 woont Erasmus in Freiburg. Hij vertrekt uit Bazel, want daar willen de protestanten hem dwingen om partij te kiezen. Erasmus is zwaar teleurgesteld over de scheuring in de Kerk. Toch gaat hij in 1535 terug naar Bazel. Daar sterft hij.
Afgebeeld op deze pagina is het portret van Erasmus dat Quinten Massys maakte in 1517—als onderdeel van een dubbelportret dat Erasmus en zijn vriend Pieter Gilles lieten maken voor hun vriend Thomas More. Dit portret van Erasmus is nu eigendom van de Engelse kroon en hangt in Windsor Castle.