Klassieke humanisten vinden onderwijs en opvoeding erg belangrijk. Ze baseren hun ideeën op de boeken van de oude Romeinen. Ook daarom is Latijn voor hen de taal van de beschaving. Klassieke humanisten stellen het mens-zijn centraal. Ze vragen zich bijvoorbeeld af: Wat is goed en wat is slecht? Hoe moet je leven? Hoe moet je kinderen opvoeden? Het is veelzeggend, dat Erasmus op een titelprent bij zijn Gesprekken (Nederlandse vertaling uit 1697) de hand krijgt van de Griekse filosoof Diogenes van Sinope. Die liep op klaarlichte dag met een lamp door de stad op zoek naar een echt mens. Na bijna 2000 jaar zoeken heeft Diogenes zijn echte mens gevonden in de persoon van Erasmus van Rotterdam.

Voor alle klassieke humanisten—en dus ook voor Erasmus—is het christelijke geloof als water voor een vis: bron van leven, vanzelfsprekend aanwezig en niet weg te denken. Kennis van de christelijke leer is het hoogste doel van hun onderwijs. De studie van de niet-christelijke literatuur van de Oudheid is de eerste, onmisbare stap in de opleiding van iedere christen. De Bijbel is voor Erasmus het belangrijkste boek. Omdat hij de bestaande Latijnse vertaling van het Nieuwe Testament niet goed genoeg vindt, maakt hij een nieuwe. Een revolutionaire daad! Voor de Kerk was de oude vertaling heilig. Erasmus kreeg dan ook veel kritiek over zich heen.

Afgebeeld op deze pagina is de genoemde titelprent uit de Nederlandse vertaling van Erasmus' Gesprekken gepubliceerd in Amsterdam in 1697. We zien Erasmus aan de schrijftafel. Hij heeft zijn pen neergelegd, de tekst is blijkbaar klaar. Om hem heen de personages die zijn boeken bevolken: vorsten, edelen, bisschoppen, kardinalen en zo meer. Op de voorgrond een wereldbol in de greep van een satyr. Op de achtergrond de Rotterdamse Laurenskerk, heel exact weergegeven. Centraal staat de man met de lamp die Erasmus de hand schudt. Hij is de Griekse filosoof Diogenes van Sinope, die op klaarlichte dag door zijn stad liep op zoek naar een echt mens. Na ruim 2000 jaar heeft hij die eindelijk gevonden in de persoon van Erasmus. Een uitgebreide interpretatie van deze prent en van vele andere portretten van Erasmus in uitgaven van zijn werk is te vinden in het boek Erasmus op de Markt van Paula Koning (Rotterdam 2009).